Edukacja matematyczna w przedszkolu – jak wygląda i jak ją wspierać?

To, czy kilkulatek polubi matematykę czy też uzna ją za naukę trudną i nudną, zależy w znacznym stopniu od tego, w jaki sposób zetknie się z nią po raz pierwszy. Dlatego tak ważne jest, by spotkanie to miało formę zabawy ‒ ciekawej, wciągającej, pełnej emocji i nawet humoru. W taki właśnie sposób prowadzona jest dziś edukacja matematyczna w przedszkolu

Matematyczne zdolności przedszkolaków

Wielu pedagogów uważa, że ma je w zasadzie każdy przedszkolak, ale rozwiną się szybciej, jeśli edukacja matematyczna będzie właściwie prowadzona. Rozmaitych pojęć, działań, zależności nie należy kilkulatkom tłumaczyć czy opowiadać o nich, ale przekładać tę wiedzę na język praktyczny.

Dziecko najlepiej poznaje świat matematycznych pojęć, jeśli może spotkać się z nimi osobiście, na drodze doświadczenia mającego formę zabawy. I tak np. układając z jednej strony stołu pięć klocków, a z drugiej tylko jeden, uczy się, że pięć to więcej niż jeden. To właśnie konkret pozwala maluchowi zrozumieć różnicę. To prawda, że niektóre dzieci mają wyjątkowe zdolności matematyczne, ale u wszystkich dzięki odpowiedniej edukacji można znakomicie je rozwinąć.

Jak wygląda edukacja matematyczna w przedszkolu

Matematyka w przedszkolu podana w atrakcyjnej, dostosowanej do wieku formie – poprzez zabawę, gry, puzzle i eksperymenty edukacyjne, może dla przedszkolaka stać się fascynującą przygodą i niezwykłą zabawą. Zabawą, która rozbudza jego ciekawość i wprowadzi go w świata ładu i porządku. 
Jak zatem odczarować wymagającą i zdystansowaną królową nauk w przyjazną księżniczkę, która zaprasza najmłodszych w wspólnej zabawy? Zabawa to słowo klucz! Dzieci naturalnie eksplorują świat poprzez zabawę, a matematyka, podana w formie gier, łamigłówek i różnorodnych aktywności ruchowych jest właśnie dostosowana do ich wieku i potrzeb rozwojowych.

 

Jak nauczać matematyki w przedszkolu? 

Edukacja matematyczna w przedszkolu jest rodzajem pomostu między naturalną ciekawością świata a formalną edukacją w szkole. Aby jednak była ona dla dziecka ciekawa, powinna być dostosowana do wieku przedszkolaka, a także jego indywidualnego tempa rozwoju. Jakie zatem wprowadzać w świat matematyki dzieci w konkretnych grupach wiekowych? 

Co powinien umieć przedszkolak?

Niezależnie od metody cele edukacji matematycznej w przedszkolu określa podstawa programowa opracowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Zgodnie z nią przedszkolak powinien się nauczyć:

• Nauka matematyki dzieci w wieku 3 lat

Pedagodzy i psycholodzy uważają, że już w wieku 3 lat warto wprowadzić jest podstawy matematyki. To właśnie w tym wieku dziecko zaczyna rozróżniać znaki i pismo. Na tym etapie rozwoju dziecka powinniśmy skupiać się zatem na podstawach, czyli kształtach, kolorach, a także liczeniu do trzech. W wieku 3 lat rekomendowane są gry polegające na dopasowywaniu kształtów, kolorowych bloczków, prostych puzzli, a także różnorodne zabawy z wykorzystaniem piosenek i rymowanek, które mogą dziecko wprowadzić do świata cyfr.

• Nauka matematyki dzieci w wieku 4 lat

To właśnie w tym wieku dzieci zaczynają rozumieć pojęcie ilości. Dzieci w wieku 4 lat powinny zatem rozwijać tę umiejętność. Rekomendowane są gry polegające na odliczaniu zabawek i przedmiotów codziennego użytku czy sortowanie i układanie przedmiotów według długości, wielkości i ilości. Czterolatek dobrze odlicza na palcach jednej ręki, zwykle nie ma jeszcze rozwiniętej umiejętności sumowania.

• Nauka matematyki dzieci w wieku 5 lat

To wiek, w którym dzieci zaczynają eksplorować bardziej skomplikowane pojęcia, do jakich należy niewątpliwie wczesne dodawanie i odejmowanie. Do pierwszych, prostych działań matematycznych warto zastosować konkretne przedmioty – kredki, zabawki, klocki, aby pomóc dziecku zrozumieć konkretne działania. Dobrze sprawdzają się również wszelkie zabawy ruchowe z wykorzystaniem dźwięku i odliczania. 

• Nauka matematyki dzieci w wieku 6 lat

Dziecko w wieku 6 lat jest w momencie przejściowym i intensywnie przygotowuje się do zostania uczniem lub uczennicą. Dzieci przed pójściem do szkoły są w stanie opanować wiele zadań matematycznych. Dzieci potrafią rozpoznawać godzinę na zegarze, a także wykonywać proste działania matematyczne w pamięci. Nie warto jednak uczyć dziecka matematyki w sposób szkolny. Nauka poprzez rytm i ruch, czyli przykładowo głośne odliczanie podczas wykonywania określonej liczby skoków, klaskanie w rytm liczenia, czy śpiewanie piosenek matematycznych, nie tylko znacznie ułatwia zapamiętywanie, ale także sprawia, że matematyka staje się angażującą i interaktywną zabawą. 

• wyczucia przestrzeni (wskazywania na obrazku, że coś znajduje się z przodu lub z boku, pod, nad czy obok), 

• rozpoznawania stron prawej i lewej, kształtów i kolorów, 

• liczenia do 10, a także przeliczania w czasie zabaw. 

Program edukacji matematycznej w przedszkolu obejmuje także porównywanie i grupowanie przedmiotów ze względu na ich określoną cechę (np. wielkość, ciężar itp.) oraz naukę rozróżniania nominałów pieniędzy. Wszystkie te umiejętności dziecko powinno nabyć, zanim pójdzie do szkoły. 

Realizując podstawę programową, pamiętamy, że dziecko najwięcej doświadczy i nauczy się przez zabawę. Matematyka nie będzie mu kojarzyć się z trudem, lecz z radosnym odkrywaniem świata. Nie oczekujmy od dziecka, że będzie mistrzem w jakiejś dziedzinie, ale bądźmy czujni i uważnie obserwujmy, jaki ma potencjał.

Jak wspierać edukację matematyczną dziecka?

Edukacja matematyczna w przedszkolu to jedno, równie ważne jest rozwijanie umiejętności dziecka w tej dziedzinie podczas zabaw w domu czy na spacerze. Godne polecenia jest też włączanie pociechy do rozmaitych prac domowych, w czasie których trzeba coś odmierzać czy przeliczać. 

‒ Doskonale sprawdza się przeliczanie kupionych owoców, przeliczanie i dzielenie słodyczy. Polecamy zabawy i gry planszowe wymagające przeliczania czy pisemka z prostymi zagadkami matematycznymi, szaradami, łamigłówkami. Kopalnią tego typu „pomocy matematycznych” jest oczywiście Internet.

– Jeśli zauważymy, że dziecko ma „zajawkę” np. na czerwone auta, przeliczajmy je w drodze do przedszkola. Idąc z maluchem na spacer, też można wspierać edukację matematyczną, np. orientację przestrzenną dziecka.

A oto kilka bardzo prostych pomysłów na zabawy, które doskonale rozwijają matematyczne zdolności przedszkolaka. 

• Przesypywanie ryżu

Potrzebna jest miseczka z ryżem (ok. 0,5 kg), dwie szklanki lub słoiki, łyżka. Prosimy dziecko, by do jednej szklanki wsypało 3 łyżki ryżu, a do drugiej 5 (odliczamy łyżki na głos). Dziecko ma porównać, gdzie ryżu jest więcej. Im nasza pociecha starsza, tym bardziej możemy zabawę komplikować, np. prosić o wypełnienie jednej szklanki do pełna, a drugiej tylko do połowy.

• Zabawy z pluszakami

Zadaniem dziecka jest ułożenie zabawek obok siebie, jednej na kolanach, drugiej za plecami, jednej na stole, drugiej pod stołem itp. W ten sposób rozwijamy orientację przestrzenną malucha.

• Tworzenie labiryntów

Dziecko może je rysować lub np. wylepiać z modeliny na kawałku tektury, może też rysować je kredą na chodniku. Taka zabawa uczy kreatywności.

• Gra w klasy lub w „chłopka”

Zabawa stara jak świat, polegająca na rzucaniu kamyka na oznaczone cyframi pola, a następnie skakaniu po nich. Uczy nie tylko cyfr, ale też rozwija sprawność fizyczną.

• Zabawa wagą liczbową

To znakomita pomoc ułatwiająca naukę liczenia do 10. Waga ma dwa ramiona, każde z podziałką od 1 do 10. Pod cyframi znajdują się uchwyty, na których dziecko może wieszać ciężarki. I tak gdy zawiesi je z lewej strony np. pod cyframi 2 i 5, a z prawej pod cyfrą 7, waga pozostanie w równowadze. Jeśli ciężarek zostanie powieszony pod cyfrą 8, waga przechyli się w prawo. W ten sposób abstrakcyjne pojęcie liczby przekładane jest na konkret.