Rozwój psychoruchowy dziecka jest procesem ciągłym i stopniowym z dwoma
wyjątkami. Te wyjątki to tak zwane skoki rozwojowe.
Jeden z nich przypada właśnie na okres około 6. roku życia , drugi na okres
dorastania. Skok rozwojowy polega na dokonywaniu się w organizmie dziecka
szybkich zmian w stosunkowo krótkim czasie. Oznacza to, że dziecko 6- letnie jest
tuż przed lub w trakcie zmian rozwojowych a dziecko 7 -letnie jest dzieckiem po
zmianach.
Okres ten niesie ze sobą wiele nowych zadań, które dziecko musi zrealizować, a do
najważniejszych niewątpliwie należy przygotowanie do obowiązku szkolnego.
Dlatego też czas poświęcony sześciolatkowi jest czasem zaoszczędzonym w
przyszłości na wizyty u specjalistów.
ROZWÓJ FIZYCZNY:
U dzieci 6-letnich następują istotne zmiany w rozwoju kości, mięśni i narządów
wewnętrznych
• wydłużają się i twardnieją kości kończyn, rosną zęby stałe, zmieniają się
proporcje ciała;
• rozpoczyna się pierwszy etap kostnienia nadgarstka (część chrząstek zamienia
się w kości) – ruchy dłoni stają się bardziej odporne na męczenie, jednak
widoczny jest wyższy poziom rozwoju ruchowego a słabszy rozwój sprawności
rąk!;
• poprawia się płynność i szybkość ruchów rąk – dziecko łatwiej uczy się pisania w
linijkach i łączenia liter, zaczyna także ładniej rysować, lepiej wycinać, może
nauczyć się wiązania kokardki, itp.
• rośnie potrzeba ruchu, ruchy stają się płynne, dziecko może wykonywać tzw.
kombinacje ruchowe, dziecko potrafi: podrzucać i łapać piłkę, skakać, pokonywać
przeszkody, wykonywać ćwiczenia równoważne, chętnie współzawodniczy z
innymi dziećmi,
• mięśnie stają się silniejsze (wzrasta siła skurczu), jest bardziej odporne na
zmęczenie, wzrasta siła zwieraczy – dziecko nie musi już tak często
załatwiać potrzeb fizjologicznych;
• dziecko staje się bardziej odporne na choroby;
PAMIĘTAJMY!
➢ dziecko musi często zmieniać pozycję w trakcie pracy i zabawy w związku
ze słabym rozwojem kości i mięśni
➢ potrzebny jest ruch dla czynnego odpoczynku mięśni i układu kostnego
➢ główną formą aktywności jest zabawa dlatego uczymy przez zabawę
➢ dziecko może mieć trudności w pisaniu więc chwalmy je za włożony
wysiłek, nie zmuszajmy do „pięknego” pisania, ale też nie rysujmy i nie
piszmy za dziecko;
ROZWÓJ SPOŁECZNO - EMOCJONALNY:
W sferze emocjonalno-motywacyjnej występują największe różnice między
dziećmi sześcio - i siedmioletnimi. Spowodowane jest to mniej dojrzałym
układem nerwowym u dzieci młodszych.
• nastroje i emocje są zmienne i szybko przechodzą jedna w drugą np. śmiech
w płacz, radość w smutek;
• dziecko dopiero uczy się opanowywać swoje reakcje emocjonalne oraz ich
zewnętrzne przejawy;
• budzą się uczucia wyższe: intelektualne, społeczne, moralne i estetyczne np.
6-latek opiekuje się młodszym rodzeństwem, słabszym rówieśnikiem;
• budzi się umiejętność empatii – dziecko dojrzewając emocjonalnie zaczyna
rozumieć emocje innych;
• duże znaczenie ma dla dziecka grupa rówieśnicza – uznanie i akceptacja
grupy są niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka i pośrednio
wpływają na jego powodzenie szkolne
PAMIĘTAJMY!
➢ dziecko jeszcze nie kieruje się poczuciem obowiązku czy
odpowiedzialnością, ale dążeniem do przyjemności i unikaniem
przykrości
➢ dziecko powinno być nagradzane, ale nie w formie drogich prezentów
lecz w formie pochwały, stempelków, kolorowych naklejek, punktów,
podpisów motywacyjnych typu : Brawo! Wspaniale!
➢ nie oceniajmy dziecka lecz jego zachowanie - nie mówimy : jesteś złym
dzieckiem, łobuzem bo pchnąłeś kolegę, ale: źle się zachowałeś bo
pchnąłeś kolegę, zrobiłeś mu przykrość, popatrz teraz on płacze,
przeproś go.
➢ uczymy dziecko o tym co dobre a co złe na podstawie specjalnie
dobranych tekstów literackich ze sporą dozą emocji, pokazujemy skutki
niektórych zachowań, uczymy przepraszać i wybaczać oraz wczuwać się
w emocje innych
➢ w pracy każdego dziecka szukamy czegoś pozytywnego, dajemy dziecku
nadzieję
➢ wszystkie emocje i wysiłek intelektualny to ogromny wydatek
energetyczny organizmu – zadbajmy o dostarczanie dziecku zdrowych
przekąsek wyrównujących poziom glukozy i magnezu (owoce, kawałek
czekolady, kanapka)
➢ po silnych zachowaniach emocjonalnych zapewnijmy dziecku możliwość
wyciszenia poprzez elementy relaksacji
➢ ważne, aby dziecko umiało współpracować z rówieśnikami i przestrzegało
określonych norm zachowania się
➢ dziecko akceptowane jest radosne i szczęśliwe.
ROZWÓJ UMYSŁOWY:
Zachodzące w tym okresie zmiany w układzie nerwowym są tak znaczące, że to one
decydują o istotnych różnicach między dziećmi młodszymi i starszymi.
Mowa i myślenie:
• dziecko swobodnie posługuje się mową potoczną;
• przekazuje swoje myśli, pragnienia, żądania, uczucia i emocje;
• zaczyna mówić pełnymi, złożonymi zdaniami;
• jego mowa jest coraz bardziej poprawna gramatycznie;
• używa wszystkich części mowy;
• zadaje dużo pytań;
• dokonuje analizy i syntezy oraz abstrahowania;
• myślenie dziecka jest myśleniem konkretno-wyobrażeniowym;
• rozwiązuje problemy przypadkowo metodą prób i błędów;
• ma jeszcze zbyt mało informacji, by zrozumieć otaczający je świat;
PAMIĘTAJMY!
➢ dziecko musi prawidłowo artykułować głoski oraz mieć odpowiedni zasób
słów by rozumieć teksty mówione i pisane
➢ dziecko musi poznawać świat i działać wszystkimi zmysłami, aby
rozwijać myślenie
➢ czytajmy dziecku aby wzbogacić jego słownik i kształtować pojęcia
➢ pozwalajmy dziecku eksperymentować, sprawdzać samemu, badać,
obserwować i wyciągać wnioski
Wrażenia i spostrzeżenia:
• wzrasta wrażliwość zmysłów na bodźce - dziecko lepiej reaguje na złożone
sygnały;
• dużą rolę w nauce odgrywa zmysł wzroku i słuchu;
• większa jest ostrość wzroku – dziecko dostrzega położenie i wielkość
przedmiotów a także nowe ich cechy i jakość, rozróżnia i nazywa barwy i
ich odcienie;
• wzrasta wrażliwość słuchowa - rozwija się słuch werbalny i muzyczny,
dziecko rozróżnia dźwięki pod względem wysokości, siły i barwy oraz
wykonuje ciągłe i płynne ruchy w takt muzyki;
• u dziecka przeważa spostrzeganie globalne, chociaż może ono dokonać
analizy i syntezy danego materiału np. układać obrazki z kawałków,
rozpoznać kształty przedmiotów czy figur geometrycznych;
• dziecko może mieć kłopoty z oceną stosunków przestrzennych typu :
prawo-lewo, nad-pod, przed-za, z przodu-z tyłu.
PAMIĘTAJMY!
➢ dziecko może mieć trudności w różnicowaniu i zapamiętaniu kształtów
liter i cyfr a tym samym w czytaniu i pisaniu
➢ należy przeprowadzać dużo zabaw i ćwiczeń w orientacji na
płaszczyźnie i w przestrzeni
➢ rozwijajmy spostrzeganie słuchowe i wzrokowe, bo stanowią one
podstawę czytania i pisania z pamięci i ze słuchu
➢ nauka czytania i pisania powinna na początku odbywać się na materiale
zabawowym np. na klockach
Uwaga, wyobraźnia i pamięć:
• uwaga jest skoncentrowana na bodźcach silnych i atrakcyjnych dla
dziecka;
• nuda powoduje przenoszenie uwagi dziecka na inną czynność lub zabawę;
• uwaga dziecka jest mimowolna – najwięcej słów i faktów zapamiętuje
podczas zabawy;
• bodźce z otoczenia odwracają uwagę dziecka od wykonywanego zadania;
• dziecko zaczyna decydować o tym, co chce zapamiętać;
• czas trwania wykonywanych czynności wydłuża się;
• czas skupienia uwagi na czynnościach szkolnych jest krótki – około 15
minut;
• uwaga jeszcze nie jest podzielna - dziecko potrafi koncentrować się na
tym co robi, ale na jednej czynności;
• kształtuje się uwaga dowolna;
• przeważ pamięć mechaniczna a pamięć słowno-logiczna dopiero się rozwija;
• dziecko lepiej pamięta materiały obrazowe, czynności ruchowe i
manipulacyjne oraz te, które wywołały u niego emocje;
• dziecko charakteryzuje się tzw. małą gotowością pamięci – potrzebuje
pewnego czasu do wydobycia z pamięci żądanych informacji.
PAMIĘTAJMY!
➢ silna koncentracja uwagi szybko wywołuje duże zmęczenie,
dlatego dziecko musi odpocząć po wysiłku umysłowym
➢ umysł dziecka najlepiej odpoczywa się podczas zabaw ruchowych
➢ nowe treści powinny być często powtarzane i utrwalane z
wykorzystaniem wielu zmysłów
➢ aby ułatwić dziecku zapamiętywanie można przy nauce wprowadzać
ruch, rytmy i różne sposoby kojarzenia
➢ przy odtwarzaniu treści z pamięci można dziecku pomóc
podpowiadając pierwszą sylabę, słowo lub fragment zapamiętanego
tekstu